Diễn đàn ‘Phát triển ngành công nghiệp thủy sản’: Khai thác mãi, biển cạn cá. New

Nuôi cá bè trên sông ở Long Sơn, Vũng Tàu – Ảnh: ĐÔNG HÀ

Sau chuyến đi biển ngắn ngày, tàu giã cào BĐ 94514 của nhóm ngư dân huyện Phù Mỹ (tỉnh Bình Định) cập bến Thọ Quang (TP TP.HCM Đà Nẵng) ngày 6-10 với vỏn vẹn 700kg cá.

Ra khơi như chơi may rủi

Sau khi phân loại, thấy lượng cá vụn nhằm làm thức ăn gia súc quá nhiều nên người mua trả tổng cộng 150 triệu đồng. “Tưởng lời nhưng ai dè trừ phí tổn xong lỗ hơn 10 triệu”, ngư dân Hồ Văn Đá, chủ tàu, than thở. Từ đầu năm, giá dầu trong nước tăng phi mã, tàu của ông Đá phải nằm bờ vì ra khơi là cầm chắc hẳn lỗ trong tay. Do vậy khi giá dầu vừa giảm về mức chấp nhận được, ông Đá cùng anh em bạn thuyền vội vã ra khơi tràn trề hy vọng nhưng không ngờ vẫn lỗ.

Dù giá dầu đã hạ nhiệt nhưng trên cảng cá Thọ Quang vẫn có khá nhiều tàu nằm bờ. Nhiều ngư dân không đi biển, nợ nần chồng chất. Có chủ tàu bán tàu lấy tiền trả nợ, có người chấp nhận vay mượn thêm nhằm ra biển hy vọng có ngày được “trời đãi”.

Ngư dân Nguyễn Minh Huy (quận Thanh Khê, TP.HCM Đà Nẵng) nói so với chục năm về trước, hiện nay ngư dân gặp quá nhiều khó khăn. Chưa nói đến thiên tai, chỉ riêng ngư trường cạn kiệt cộng với dịch COVID-19 và bão giá dầu thời gian qua đã khiến ba chủ tàu trong nhóm năm tàu trong đội đánh bắt của anh chấp nhận bỏ biển lên bờ. 

“Từ 5 năm trước tôi đã dự báo là đóng tàu quá nhiều. Khai thác quá nhiều trong khi ngư trường ngày càng được kiểm soát chặt chẽ hơn, nguồn cá không kịp hồi phục thì kiểu gì sản lượng cũng đi xuống”, anh Huy nói.

Ông Nguyễn Lại – phó trưởng Ban quản lý âu thuyền và cảng cá Thọ Quang – nhận định giá dầu về lại mức cũ nhưng nhiều tàu vẫn đối mặt nguy cơ lỗ. “Giá cá không tăng nhiều, cộng thêm sản lượng đánh bắt thấp khiến thu nhập của ngư dân rất bấp bênh. Nhiều người không muốn ra khơi”, ông Lại nói.

Theo ghi nhận, đa số các tàu sắm ra khơi trong năm nay hầu hết là tàu đi nhằm đủ bốn chuyến trong năm với hy vọng chính sách hỗ trợ xăng dầu sẽ vớt vát phần nào việc thiếu hụt sản lượng đánh bắt.

Tàu cá nằm bờ, sang không ai mua

Xã Phước Tỉnh thuộc huyện Long Điền, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu từng được coi là xã giàu nhất nhì của cả nước nhờ nghề biển. Nhưng ngày nay, ngư dân đang phải đối mặt nhiều khó khăn. Ngư dân Nguyễn Văn Mạnh (xã Phước Tỉnh) trước đây từng có bốn cặp ghe nhưng nay chỉ còn hai cặp. Ông Mạnh ngao ngán: “Trước đây đi biển chừng 15 ngày, cùng lắm là một tháng thì ghe đầy cá. Nay đi hoài, đi hoài mà ghe không đầy cá”.

Những ngư dân ở thị trấn Phước Hải, huyện Đất Đỏ, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đến biết trước đây chỉ cần nổ máy dong ghe ra biển vài hải lý là có cá. Nhưng giờ đây phải đi cả chục hải lý mới có. Với hai cặp ghe còn lại để bám víu lấy nghề nhưng ông Mạnh đến biết tàu cũng thường xuyên nằm bờ. Mấy tháng qua khi giá dầu “hò hò” giảm, ông đến một cặp ra biển, cặp còn lại vẫn đang nằm bờ.

Ông Phan Thạch – chủ tịch UBND xã Phước Tỉnh – đến biết lượng ghe cá đánh bắt xa bờ của xã này giảm hằng năm. Tình trạng ngư dân của xã này lâm vào cảnh như ông Mạnh kể trên đã là “phổ biến”. Theo tìm hiểu, vì nghề biển không còn khấm khá nên nhiều ngư dân Phước Tỉnh bấm bụng rao bán tàu cá. 

“Một cặp ghe đóng ra cả chục tỉ đồng nhưng bây giờ bán 1,5 – 2 tỉ không có ai mua. Vì mua không biết để làm gì khi ngư trường đã trở nên khan hiếm”, một ngư dân xót xa nói.

Tình trạng ngư trường cạn kiệt vì khai thác quá mức cũng xảy ra sống khu vực biển miền Tây, nơi nhiều ngư dân đã phải đến ghe nằm bờ cả năm qua. 

Ông Trần Văn Phỉnh (huyện Phú Tân, tỉnh Cà Mau) nói gia đình có hai tàu cá, tuy nhiên hiện chỉ duy trì hoạt động một chiếc tàu nhỏ công suất 290CV, còn chiếc lớn công suất 830CV nằm bờ hơn một năm nay: “Tàu cá lúc này nằm bờ hàng loạt do giá nhiên liệu tăng quá cao, cũng có lúc tàu nằm bờ do đánh bắt không hiệu quả. Nhiều lúc tàu cá vào bờ, tiền bán cá không đủ chi phí tiền dầu, không có tiền chia đến bạn”.

Cần hướng đi mới đến khai thác hải sản

Nhiều địa phương đã định hướng giảm đánh bắt, tăng nuôi trồng. Tuy vậy, theo ông Đỗ Chí Sĩ – chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Cà Mau, việc chuyển đổi cơ cấu tổ chức nghề trong khai thác hải sản chưa có chuyển biến rõ rệt, các nghề xâm hại nguồn lợi thủy sản giảm chưa đáng kể, đặc trưng nghề lưới kéo, nghề te. Số lượng các đội tàu khai thác ven bờ vẫn không ngừng tăng lên, tự ý hoạt động trong khu vực cấm (ven bờ, vùng lộng) làm nguồn lợi hải sản càng suy giảm nghiêm trọng…

UBND tỉnh Cà Mau đã ban hành kế hoạch hành động thực hiện Chiến lược phát triển thủy sản Việt Nam đến năm 2030. Tỉnh sẽ tổ chức lại hoạt động khai thác hải sản trên các vùng biển theo hướng giảm dần số lượng tàu cá, ưa thích với trữ lượng nguồn lợi thủy sản; chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU)…

Ông Nguyễn Sỹ Minh – phó chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Kiên Giang – đến hay địa phương này hiện sắp xếp lại đội tàu, giảm tàu khai thác; thành lập lại các khu tái tạo ra nguồn lợi thủy sản và tăng cường đi kiểm tra, xử lý ngư dân khai thác theo hướng tận diệt. đặc trưng địa phương cần quản lý chặt, bảo tồn biển và phát triển thêm nuôi sinh vật biển như nuôi sò huyết, nghêu và nuôi cá bóp, cá mú, cá chim vây vàng… và nuôi tôm trên đất lúa, nuôi tôm thâm canh, siêu thâm canh.

sống vùng lúa kém hiệu quả, địa phương sẽ khuyến khích bà con nuôi tôm kết hợp làm lúa. UBND tỉnh cũng có đề án phát triển nuôi cá lồng trên biển theo hướng bền vững hướng người dân nuôi sống khu vực biển xa.

Khai thác bền vững, đẩy mạnh nuôi trồng

Gia đình ông Hà Khưu Đức Thành, ngụ TP Long Xuyên, tỉnh An Giang, đến cá tra ăn theo dạng tự nuôi – Ảnh: ĐẶNG TUYẾT

Nguồn tài nguyên hải sản đánh bắt trên các vùng biển nước ta đang suy giảm, ngành nuôi trồng thủy sản tuy đạt nhiều thành tựu nhưng vẫn còn không ít thách thức. Trong khi đó, chiếc “thẻ vàng” của Liên minh châu Âu vẫn chưa được gỡ bỏ khiến xuất khẩu thủy sản gặp nhiều khó khăn.

Trước thực tế này, báo Tuổi Trẻ phối hợp cùng Bộ NN&PTNT, Tổng cục Thủy sản mở diễn đàn “Phát triển ngành công nghiệp thủy sản: Khai thác bền vững – Đẩy mạnh nuôi trồng” với sự đồng hành của Ngân hàng NN&PTNT Việt Nam (Agribank) và một số doanh nghiệp nuôi trồng, chế biến thủy sản.

Diễn đàn được khởi động từ hôm nay 10-10-2022, mục đích tạo ra cầu nối góp ý, phản biện của các cơ quan hữu quan, chuyên gia, doanh nghiệp, ngư dân đánh bắt và nuôi trồng.

Trong khuôn khổ diễn đàn, Hội thảo “Gỡ khó nhằm thủy sản Việt Nam vươn lên tốp đầu thế giới” sẽ do báo Tuổi Trẻ phối hợp với UBND tỉnh Sóc Trăng tổ chức trên Trung tâm Văn hóa hội nghị tỉnh Sóc Trăng vào ngày 12-10-2022. (PHẠM KIM)